TỪ MỘT CUỘC TẨU THOÁT
(một gợi ý cho văn chương)
Hơn ba nghìn năm trước (cũng có thể là lâu hơn) đã diễn ra một cuộc tẩu thoát của những con người, mà mãi những ngàn năm sau, thứ niềm tin vào một đấng siêu nhiên có vẻ kỳ lạ của họ lại trở thành nguồn cảm hứng cho các tôn giáo lớn của nhân loại. Cầm đầu cuộc tẩu thoát là một vị anh hùng, ông Moses, cái tên nghe rất Ai Cập, nhưng lại không phải là dân Ai Cập, mà là một người trong đám lưu dân đến từ đất Canaan, bên bờ Địa Trung Hải, đám lưu dân đang làm công việc trốn chạy khỏi nền văn minh cổ đại Ai Cập.
Tẩu thoát là để mở ra hai trình thuật lớn trên một vùng sa mạc mênh mông, mà phía bắc phía tây và phía nam của nó là biển, còn phía đông của nó là đất liền, cũng mênh mông, và cũng đang xảy những chiếm đóng, những chống chiếm đóng, những ra đi. Trình thuật này là sự luân lạc. Và trình thuật kia là sự củng cố lại giao ước với chúa. Củng cố lại giao ước để tồn tại trong luân lạc. Những trình thuật này là đã được ghi một cách cảm động trong sách Xuất Hành. Ở góc độ thần học, đấy là sách thánh. Ở góc độ nhân học, đấy là sách văn chương.Và ở góc độ này, góc độ văn chương, nó sẽ mở ra những viễn cảnh mới. Bỡi vì hơn ba ngàn năm sau nó thì ở một vùng đất khác, cũng là phương Đông, nơi có những ngọn núi mọc lên giữa đồng ruộng phù sa, châu thổ của những con sông lớn, lại diễn ra một cuộc trốn chạy khác, cuộc trốn chạy khỏi nền văn minh hiện đại, diễn ra vào giữa thế kỷ hai mươi, chẳng có người cầm đầu, một cuộc trốn chạy mang ý nghĩa triết học hơn là lịch sử, trong cuộc trốn chạy này đã sản sinh ra một người con gái, mà về sau sẽ thực hiện một cách đầy đủ hai trình thuật luân lạc và làm lại giao ước, chỉ có điều ngày xưa là luân lạc giữa sa mạc Sinai, còn ngày nay là luân lạc ngay giữa cuộc trần ai, giọng con vượn hú trên ngàn cũng khác xưa, lời trần tình của một kẻ bạc tình cũng khác xưa, cách dối trá của một nhà làm xiếc trên sân khấu cũng khác xưa, tiếng đàn cầm đứt dây cũng khác xưa…, còn giao ước là giao ước với cả thế giới, giao ước với cả cuộc đời, rằng hết thảy những trình thuật mới ấy là sẽ được ghi một cách đầy đủ trong những sách Xuất Hành mới, còn có một cách gọi khác là những tác phẩm văn chương.
Tẩu thoát là để mở ra hai trình thuật lớn trên một vùng sa mạc mênh mông, mà phía bắc phía tây và phía nam của nó là biển, còn phía đông của nó là đất liền, cũng mênh mông, và cũng đang xảy những chiếm đóng, những chống chiếm đóng, những ra đi. Trình thuật này là sự luân lạc. Và trình thuật kia là sự củng cố lại giao ước với chúa. Củng cố lại giao ước để tồn tại trong luân lạc. Những trình thuật này là đã được ghi một cách cảm động trong sách Xuất Hành. Ở góc độ thần học, đấy là sách thánh. Ở góc độ nhân học, đấy là sách văn chương.Và ở góc độ này, góc độ văn chương, nó sẽ mở ra những viễn cảnh mới. Bỡi vì hơn ba ngàn năm sau nó thì ở một vùng đất khác, cũng là phương Đông, nơi có những ngọn núi mọc lên giữa đồng ruộng phù sa, châu thổ của những con sông lớn, lại diễn ra một cuộc trốn chạy khác, cuộc trốn chạy khỏi nền văn minh hiện đại, diễn ra vào giữa thế kỷ hai mươi, chẳng có người cầm đầu, một cuộc trốn chạy mang ý nghĩa triết học hơn là lịch sử, trong cuộc trốn chạy này đã sản sinh ra một người con gái, mà về sau sẽ thực hiện một cách đầy đủ hai trình thuật luân lạc và làm lại giao ước, chỉ có điều ngày xưa là luân lạc giữa sa mạc Sinai, còn ngày nay là luân lạc ngay giữa cuộc trần ai, giọng con vượn hú trên ngàn cũng khác xưa, lời trần tình của một kẻ bạc tình cũng khác xưa, cách dối trá của một nhà làm xiếc trên sân khấu cũng khác xưa, tiếng đàn cầm đứt dây cũng khác xưa…, còn giao ước là giao ước với cả thế giới, giao ước với cả cuộc đời, rằng hết thảy những trình thuật mới ấy là sẽ được ghi một cách đầy đủ trong những sách Xuất Hành mới, còn có một cách gọi khác là những tác phẩm văn chương.
Mùa thu năm hai ngàn không trăm
lẻ tám tuổi chúa.
