Cuộc đời ngắn ngủi mà cho lửa bền
Phạm Phong lược dịch
“Chân dung tự họa”, 1897
Giờ thì ai chưa biết sẽ có dịp biết, ai mới biết chút chút sẽ được biết nhiều hơn, khi chính tại Louisiana sẽ có triển lãm lớn đầu tiên của Paula Modersohn-Becker, với khoảng 150 tác phẩm, trong đó có 90 bức tranh và chừng 60 ký họa. Nhiều tác phẩm có khổ to, tập trung vào thể loại chính của họa sĩ là chân dung, chân dung tự họa.
Triển lãm cũng có giới thiệu tỉ mỉ về tác phẩm của Paula, từ những phác thảo đầu cho tới khi thành tác phẩm hoàn thiện.
Một bức của Paula vẽ năm 1899. (Các bức trong bài có thể không có trong triển lãm)
Paula Modersohn-Becker chết trẻ, khi mới 31 tuổi, nhưng vào cuối thể kỷ 19, đầu thế kỷ 20, giữa một thế giới nghệ thuật do đàn ông thống trị, cô là một nghệ sĩ đầy cá tính. Hôm nay, các tác phẩm của cô vẫn mới mẻ như hôm nào, nổi bật nhờ cách tiếp cận không giống ai, với một vẻ đẹp thô và lạ trong chủ đề quen thuộc là chân dung.
Một tác phẩm của Paula Modersohn-Becker
Họa sĩ sống một cuộc đời ngắn ngủi và như một ngọn đuốc cháy nhanh. Sinh ra là con nhà giàu ở Dresden, lớn lên trong một gia đình vừa có học vừa cởi mở, sẵn sàng ủng hộ ham muốn nghệ thuật của cô con gái, vào cái thời phụ nữ vẫn chưa thể theo học nghệ thuật hàn lâm ở các trường công. Paula Modersohn-Becker thay vì thế được dạy ở trường nghệ thuật tư, đầu tiên là ở Berlin, sau là Paris, và cứ thế cô đi đi lại lại giữa Paris và Đức, giao du với các nghệ sĩ vùng Worpswede, thân thiết với nhà thơ Rainer Maria Rilke. Paula Modersohn-Becker hồi ấy là một trong những người đầu tiên đưa cái xung động của nghệ thuật hiện đại Pháp vào tranh Đức, và là người nữ đầu tiên trong lịch sử vẽ tranh khỏa thân tự họa mà nude suốt từ đầu đến chân!
“Mẹ nằm nghiêng với con”. Paula vẽ nhiều tranh về mẹ-con.
Trên thực tế, cô có một cái chết rất tội nghiệp: thuyên tắc tĩnh mạch sau sinh, và chỉ sống được 19 ngày với con. Con gái duy nhất của cô - Mathilde Modersohn (1907-1998) – vào năm 70 tuổi đã lập Quỹ Paula Modersohn-Becker cho mẹ.
Sống có 31 năm nhưng Paula để lại 745 tác phẩm, 1200 ký họa. Hầu hết các tác phẩm nằm trong các bộ sưu tập cá nhân hoặc bảo tàng Đức. Triển lãm lần này hoàn toàn là tranh mượn từ những nguồn này.
