Chủ nhật buồn (phiên bản gốc tiếng Hungary: Szomorú Vasárnap; tiếng Anh: Gloomy Sunday) là một bài hát do nhạc sĩ dương cầm người Hungary tên Rezso Seress sáng tác để diễn tả tâm trạng thất tình của mình. Nhưng Seress không ngờ rằng bài hát của ông bị "kết tội" là nguyên nhân làm cho hàng trăm người tự tử. Vì thế, nó được mệnh danh là "Bài hát thần chết". Nó còn được biết đến dưới cái tên "Bài ca tự sát Hungary" (tiếng Anh: Hungarian Suicide Song). Phạm Duy đã viết lời tiếng Việt cho bài hát này và cũng lấy tên "Chủ nhật buồn".

Hoàn cảnh ra đời

Một chiều buồn cuối năm 1932, bầu trời Paris thật ảm đạm, mưa nặng hạt và lạnh lẽo. Nhạc sỹ dương cầm Rezso Seress ngồi chơi đàn dương cầm bên cửa sổ. Một giai điệu chợt xuất hiện trong đầu ông và nửa tiếng đồng hồ sau, bài Szomorú Vasárnap ra đời.

Bài hát của ông nói về tâm trạng đau khổ của một người thất tình "ngồi một mình, nghe hơi mưa" và "đợi chờ không nguôi ngoai" và cuối cùng là "chủ nhật nào, tôi im hơi... đến với tôi thì muộn rồi".

Bài hát ban đầu bị các hãng thu băng từ chối vì "nhạc và lời quá buồn thảm". Phải mất vài tháng trời, Seress mới tìm được một hãng băng đĩa nhận lời mua bài hát đó và phát hành tại nhiều thành phố lớn trên thế giới.

Những ảnh hưởng của bài hát

Khi bài hát được tung ra thị trường, bắt đầu xuất hiện những chuyện kì lạ. Tại Berlin (Đức), một thanh niên sau khi nghe bài hát đã phàn nàn với bạn bè rằng anh ta bị ám ảnh bởi giai điệu và ca từ của nó. Anh ta rơi vào trạng thái trầm cảm mà không sao thoát ra được. Cuối cùng anh ta dùng súng bắn vào đầu tự vẫn.

Vài ngày sau, cũng tại Berlin, người ta phát hiện một cô gái treo cổ tự tử và dưới chân cô là bài Szomorú Vasárnap. Báo chí bắt đầu loan tin về hiện tượng này, và liên tiếp các vụ án tương tự xảy ra ở nhiều nơi trên thế giới như Hungary, Pháp, Mỹ. Bản thân Seress cũng rất kinh ngạc và không tin vào điều này. Nhưng khi người ta thống kê được hàng trăm vụ tự tử khắp thế giới có liên quan đến bài hát của Seress thì ông bắt đầu hoảng sợ thực sự.

Lệnh cấm lưu hành bài hát đã được nhiều nước đưa ra. Nhưng càng cấm thì bài hát càng nổi tiếng và danh sách những nạn nhân ngày càng dài thêm, ở mọi lứa tuổi, ngành nghề, màu da...

Có tới 15 quốc gia đâm đơn kiện tác giả Seress buộc tội ông có liên quan đến những cái chết đó.

Cơn sốt về bài hát lên đến đỉnh điểm vào năm 1936. Bất chấp lệnh cấm, bản copy của bài hát được bày bán khắp nơi trên đường phố Paris. Những lời đồn đại làm cho nhiều ban nhạc và ca sĩ không dám hát bài hát "chết chóc" này.

Nhạc sỹ Seress sau đó đã cố gắng thu hồi bài hát của mình nhưng không thành công. Sau này, chính Seress cũng tự tử vào năm 1968

Giải mã điều bí mật

Các nhà nghiên cứu cho biết âm nhạc, điện ảnh, trò chơi... có thể tác động đến tâm lý của con người, nhưng không phải là quyết định. Thời kỳ đó, Mỹ và châu Âu đang trong giai đoạn phát triển công nghiệp. Bối cảnh xã hội bị khủng hoảng kinh tế sau Đệ nhất thế chiến, nạn thất nghiệp gia tăng, hậu quả của chiến tranh gây ra sự chết chóc, thương vong... Sự khủng hoảng xã hội sâu rộng này được thể hiện rõ nét với sự lên ngôi của học thuyết hiện sinh. Điều này tác động mạnh lên tâm lý của dân chúng và đẩy nhiều người trong số họ rơi vào trạng thái mất phương hướng, trầm cảm, thất vọng trong cuộc sống.

Trong bối cảnh đó chỉ cần thêm một tác động nhỏ từ bên ngoài như âm nhạc, phim ảnh... có nội dung buồn thảm là có thể đẩy họ đến một quyết định tiêu cực.

Bài hát rất ảm đạm này chính là "giọt nước làm tràn ly". Thêm nữa là sự cộng hưởng thêu dệt của dư luận đã tạo nên cái "mốt tự tử" vào thời kỳ đó.

Các nhà tâm lý học cho rằng hiện tượng tự tử thời kỳ đó là do bối cảnh xã hội khủng hoảng tác động mạnh lên tâm lý con người và bản thân bài hát này, cũng như cái chết của tác giả chỉ là một biểu hiện bề mặt của cuộc khủng hoảng đó.

Thực tế cho thấy, sau Đệ nhị thế chiến, không còn hiện tượng tự tử vì bài hát nữa. Lệnh cấm bài hát này cũng đã bị bãi bỏ từ lâu.

Lời bài hát

Szomorú VasárnapSzomorú vasárnapszáz fehér virággalvártalak kedvesemtemplomi imával.Álmokat kergetővasárnap délelőtt,bánatom hintajanélküled visszajött.Azóta szomorúmindig a vasárnap,könny csak az italom,kenyerem a bánat.Szomorú vasárnap.Utolsó vasárnapkedvesem gyere el,pap is lesz, koporsó,ravatal, gyászlepel.Akkor is virág vár,virág és - koporsó.Virágos fák alattutam az utolsó.Nyitva lesz szemem, hogymég egyszer lássalak.Ne félj a szememtől,holtan is áldalak...Utolsó vasárnap. 

Gloomy SundaySunday is gloomy,My hours are slumberlessDearest the shadowsI live with are numberlessLittle white flowersWill never awaken youNot where the black coachesSorrow has taken youAngels have no thoughtsOf ever returning youWouldnt they be angryIf I thought of joining you?Gloomy sundayGloomy is sunday,With shadows I spend it allMy heart and IHave decided to end it allSoon therell be candlesAnd prayers that are said I knowBut let them not weepLet them know that Im glad to goDeath is no dreamFor in death Im caressin youWith the last breath of my soulI'll be blessing youGloomy sundayDreaming, I was only dreamingI wake and I find you asleepIn the deep of my heart hereDarling I hopeThat my dream never haunted youMy heart is telling youHow much I wanted youGloomy sunday 

Lời Việt[

Chủ nhật buồn đi lê thêCầm một vòng hoa đê mêBước chân về với gian nhàVới trái tim cùng nặng nềXót xa gì?Oán thương gì?Đã biết nuối hương chia lyTrót say mêĐã yêu thì dẫu vô duyên còn nặng thềNgồi một mình nghe hơi mưaMặc lệ tràn câu thiên thuGió hiên ngoàiNhắc một loài dế giun hoài ru thương ruRu ơi ru... hờiChủ nhật nào tôi im hơiVì đợi chờ không nguôi ngoaiBước chân người, nhớ thương tôiĐến với tôi thì muộn rồiTrước quan tài khói hương mờBốc lên như vạn ngàn lờiDẫu qua đời mắt tôi cườiVẫn đăm đăm nhìn về ngườiHồn lìa rồi nhưng em ơiTình còn nồng đôi con ngươiNhắc cho ai biết cuối đờiCó một người yêu không thôi ơi hỡi ơi... người