CÂY THƯỚC KẺ GÃY ĐÔI
Thằng Tài, bạn
học cùng xóm, giờ là Việt kiều. Mới về
nước, nó rủ tôi bằng giá nào cũng tìm thăm thầy
giáo cũ. Sau hai ngày, chúng tôi đã đến ngôi nhà nhỏ
nằm bên suối, mái tranh ẩn dưới vườn cây.
Sân rộng, thầy ngồi trên ghế băng. Vài ba cái bàn bằng
gỗ ván để thô. Khoảng chục đứa trẻ
mười, mười một, xanh xao vàng vọt như chúng
tôi ngày trước. Chúng vừa thiếu ăn, như vừa
qua đợt sốt rét rừng, co ro quanh thầy vòng quanh
ngọn lửa.
“Trò nào chưa ăn sáng thì ăn”, thầy vừa nói vừa bưng rổ bắp luộc đang bốc khói đặt lên bàn. Dăm ba đứa vừa cạp bắp vừa đùa giỡn. “Trò An làm gì mà mọc sừng thế kia”. Thầy kéo thằng An ốm như cò hương vào lòng và xoa lên đầu nó. “Dạ hôm qua con ra suối trượt chân té vào đá, mẹ con bóp nước tiểu hết đau rồi”. “Sáng nay thầy có khách các trò nghỉ”, thầy dặn.
Bọn trẻ đã
về hết. Thầy đút cái thước kẻ vào vách
tranh như đút gươm vào vỏ. “Dạ con là Tài và đây
là Sĩ ở làng Nguyệt Ánh xã Tân Minh thầy nhớ không”.
“Sĩ thì thầy hơi quên nhưng Tài thì thầy làm sao quên
được, thực tình thầy cũng muốn gặp
em. Già rồi, lực bất tòng tâm mà tìm em thì bóng chim tăm
cá”. Mắt thầy mọng nước. Mấy chục năm
rồi. Thầy như con hạc gầy trong gío đông. Ôn
lại những ngày cũ, ký ức còn vẹn nguyên.
“Hôm đó, gía mà con
quay lại”. Tài nói, giọng run rẩy “thầy tha lỗi
cho con”. “Chuyện đã qua rồi“, thầy an ủi.
Thầy chủ
nhiệm lớp tôi. Tài “khỉ đột”, biệt danh của
nó. Ngồi bàn đầu, thầy có ý cho nó nhìn lên, ai ngờ
nó chuyên nhìn xuống. Cái thằng tính nào tật ấy, khi thầy
viết bảng nó quay mặt lại ném cục đất
ướt vào đứa này, vứt con thằn lằn chết
vào đứa nọ làm cả lớp hoảng sợ. Nhắc
đến lần thứ ba nó vẫn không chừa, thầy
giơ cây thước gõ vào đầu nó, cây thước gãy
đôi rơi xuống sàn khô khốc. Mắt thầy khờ
dại, đờ đẫn, tay run rẩy, buông xuôi. Mắt
nó đỏ lựng rồi chuyển sang tím tái. Nó chạy ra
cửa. Thầy gọi theo, bóng nó xa dần.
Nó là con một, được
cưng chiều, mà lại con của cán bộ huyện phụ
trách văn xã.
Thấy con về
sớm, hỏi ra, biết chuyện. Mẹ nó sờ lên đầu
thấy cục u bằng quả trứng gà thêm cái miệng
rống như tiếng trống, thế là có chuyện. Chuyện
vỡ ra như tổ ong. Thầy im lặng không nói gì. Buổi
sáng chào cờ sau đó một tuần, thầy hiệu
trưởng đọc quyết định, trong đó có
câu “không thể chấp nhận người thầy như
thế dưới chế độ tươi đẹp
XHCN...”.
Sau này tôi mới biết,
thầy bị đuổi và ghi vào lý lịch nên không bao giờ
được ở trong ngành giáo dục.
Thầy nở nụ
cười hằn nếp nhăn quá khứ. “Thầy về
quê, không ruộng, không vườn, lại mang án kỷ luật
nên không thể vào bất cứ cơ quan nào. Hết đường
làm ăn, thầy đi kinh tế mới và chọn nơi
này làm quê hương thứ hai. Cái lớn nhất mà thầy
có được là vẫn theo nghề dạy học, dù dạy
không lương, không biên chế”.
“Trước khi bàn
giao thầy chủ nhiệm mới, thầy có ghi vào học
bạ của Tài “Thầy xin lỗi em và gia đình sự
việc vừa qua, nếu được uốn nắn em
sẽ trở thành người có ích sau này”, thầy chậm
rãi. “Khi hết cấp chuyển học bạ con mới biết,
mẹ con cũng ân hận lắm. Nhờ cái thước của
thầy mà con tiến bộ dần. Con tìm thầy để
giải tỏa nỗi đau mấy chục năm nay khi
nghĩ về thầy. Hôm đó con chọi đá với mấy
đứa xóm dưới. Cái thước bằng gỗ thông
mỏng dính, gõ nhẹ mặt ngang là gãy liền, hồi
đó con còn nông cạn …”. “Thầy cũng nghĩ như thế,
nhưng cuộc đời tình ngay lý gian, trọng chứng
hơn trọng cung”.
Nói đoạn, thầy
vào nhà lấy trong hòm gỗ cũ một thanh gói gém cẩn
thận. Lớp giấy báo cuối cùng được gỡ
ra. “Thầy coi nó là một kỷ niệm và lấy đó răn
mình khi xử sự”. Thằng Tài không tin nổi mắt mình,
nó cầm hai mảnh gỗ nhẹ tênh, mỏng dính gắn
vào nhau. Vết gãy được hàn gắn, liền thành một
khối, như vết thương được băng
bó lành lặn - cây thước kẻ gãy đôi.
Cái thước kẻ
làm thay đổi cuộc đời nó và cũng làm thay đổi
cuộc đời thầy.
Ngoài kia suối vẫn
trong vắt, nắng vẫn ngập tràn. Lũ trẻ ríu rít
từ trường về nhà như bầy chim mới ra ràng.
Nha trang ngày Nhà giáo VN- 2011
