VỀ QUÊ
Nam
Dao
Gửi Nguyễn
Xuân Hoàng
1
Ông
bạn Nguyễn Bá Trạc như ‘’ngọn cỏ bồng’’
[i].
Bạn
mai về nhà?
Ờ,
thì mai trở lại San Jose.
Rồi
bạn hắng giọng, tại sao lại về? Mình ở
đâu khi quay lại nơi đó thì nói là về! Nhưng
tôi trú ở Phần Lan sau khi ngụ tại Mỹ khá lâu, miệng
lại bảo về Việt Nam, nơi tôi vắt chân lên cổ
thoát thân đã gần 40 năm, mà không nói như nói tôi đi
Pháp, sang Ý, ghé Nga, trở lại Mỹ…Khỉ thế! Có lẽ
về, là về nơi mình gắn bó hơn mọi nơi
khác trên trái đất này chăng?
Sợ
‘‘ngọn cỏ bồng’’ lại lăng quăng vòng
vo chuyện đi-về-ở…tôi hỏi có đọc ‘’Nguyễn
Xuân Hoàng trên con dốc tử sinh’’ mới đây của Ngô
Thế Vinh chưa? Nhà thương thuộc ĐH Stanford
danh tiếng nay bó tay, Hoàng xuất viện rồi. Bạn
buồn buồn, chúng mình đến tuổi sắp ‘‘về
quê’’ thôi.
Về
quê, về quê…
Muốn
về, phải đi.
Người
đi ừ nhỉ người đi thật! ‘’Đời’’
thà coi như hơi rượu cay!
[ii]
2
Tháng
8 năm ngoái 2013, Phùng Nguyễn làm chuyên đề về
Nguyễn Xuân Hoàng trên Da Màu. Có bài của Trần thị NgH,
cô em gái tôi gọi là xí muội. Em tôi khai Hoàng bị sarcoma.
Tôi kêu ô, đau lắm! Đọc lại Telecom của NgH,
vẫn cái phong cách bó mọi thảm kịch vào cái giọng
‘’cứ như’’ là cười cợt thách đố, chính
vì thế mà thảm kịch lại càng thảm. Nghe NgH kể,
xưa khi còn bé, em núp dưới gầm bàn nghe lén ông Hoàng
nói chuyện văn thơ với chị Kim Lan. Vẫn còn
nhớ đấy. Tôi hỏi sao không viết lại? Viết
làm chi, xí huynh!
Ừ,
dăm ba con chữ trượt trên con dốc cuối liệu
có ý nghĩa gì!
3
Tháng
2 năm nay 2014, cùng ông ‘‘ngọn cỏ bồng’’ phiêu
lãng, tôi bắt xe đò từ quận Cam đi San Jose
thăm Hoàng, không hứa cuội như vài ba lần trước.
Nghe tin ốm đau nhưng Hoàng vừa phải dọn nhà.
Đến nơi, ngay cửa vào là tượng Phật trên
một cái bệ. Hoàng bảo, nghe nói là tượng cổ,
không biết thực hư ra sao. Tôi đáp, Phật thì có thực,
và chắc chàng ít nhiều cũng là Phật tử.
Sàn
nhà còn đầy hộp giấy đựng đủ thứ
đồ đạc giấy tờ. Hoàng nhỏ nhẹ,
cười và nói, may mà có một số bạn bè trước
là học trò đến dọn giùm. À, nhớ ra, xưa thày
Hoàng dậy Triết thời còn Sài Gòn. Chàng quảng giao,
hành xử thân tình, tròn trĩnh, nên được cảm
tình nhiều người. Tôi biết ít lâu nay Hoàng làm hóa trị,
hình như là lần thứ tư thời gian chúng tôi gặp
nhau. Chàng có vẻ lạc quan, tươi tỉnh, báo nhà
thương ĐH Stanford sẽ mổ và làm ghép một
cái ‘’trụ’’ chống cột sống giúp cho Hoàng đỡ
đau. Tôi thầm nhủ, sarcoma, sarcoma…mi đang làm chi bạn
ta!
Chúng
tôi ngồi bên nhau. Chàng không nói gì. Im lặng. Trong bóng tối
căn phòng khách mành rủ, tôi nhìn bạn. Tôi cũng chẳng
biết nói gì. Tự nhủ trước khi đến
thăm Hoàng tôi sẽ hành xử như bạn tôi chẳng bệnh
tật gì, sẽ không chép miệng, không an ủi, không thừa
một lời. Tự nhủ, tôi sẽ vui, hay cố vui,
nói đùa được thì nói, không thì để im lặng
thay những lời lẽ thừa thãi vô duyên.
Và
rồi, tôi chỉ nắm tay bạn.
Ảnh
NX Hoàng và Nam Dao do NB Trạc chụp.
4
Trưa
hôm đó, Hoàng có hẹn với Bác Sĩ, tiếc rẻ
không đi cà phê vói Trạc và tôi được. Lên
đường rời Hoàng, tôi quyết không ngoái lại
nhìn, sợ lưu luyến kìm chân.
Ngửng mặt, tôi nhìn lên mây. Hôm ấy mây xuống thấp,
tôi thấy hình dạng một người đi trên mây,
trong lòng giữ chút nắng mùa đông chưa nỡ bỏ
lại thế gian này đã chớm màu u ám.
Bước
cạnh, Trạc ngậm tăm
được một lát, rồi
bật nói, bạn bè chúng nó rủ nhau đi cả.
Đi?
Chúng tôi chẳng nói chi nhiều nhưng cùng hiểu là sống
gửi thác về. Nhưng về đâu?
Về
đâu?
5
Khoan,
trước khi đi, hãy nắm tay nhau bạn ơi!
Nghiêng
ngả cuối đời
Mây
trôi
Người
đi trên mây [iii]
Người
trôi trên mây
Người
đi một đời
Người
trôi một đời
*
Nhưng
đám mây gió thổi
Ngừng
ở đâu bây giờ
Đến
ngồi bên cạnh bạn
Giờ
đây
biết
nói gì
Thôi,
chỉ nắm tay thôi
*
Chỉ
nắm tay
năm
ngón gày gò
mái
tóc phau phau trắng
như giấc mơ dang dở
Giờ
chuông điểm
người
đi kẻ ở
Đi,
đi đâu?
Ở,
cũng ở đâu?
*
Mây
cao, trôi vẫn
ngang đầu
Mây
trời ngã xuống nhuốm mầu thời gian
Ngửa
tay thả hết lỡ làng
cho
xuôi đến cuối địa đàng,
rồi
quên...
6
Về
đâu?
Cuối
địa đàng ư? Ai biết nói giùm tôi cái nơi ấy
là cái chi chi!
Một
nơi ngoài vật chất, rất có
thể phi vât thể, thuần chỉ là cõi sóng vi ti của
linh thức. Theo tín ngưỡng Kitô,
nơi đó phân ra thiên đàng và địa ngục, cái thiện
vĩnh viễn tốt đẹp, cái ác vĩnh viễn xấu
xa. Theo nhà Phật, thiện ác tiếp tục tiến hóa, cuộc
tái sinh luân hồi không kết thúc, và
một
chuyến đi khác rồi lại bắt đầu
mở những chặng
đường tiếp nối nhau trong trùng trùng duyên khởi.
Ông
‘‘Ngọn cỏ bồng’’ gọi về nơi ấy là
‘‘về quê’’, nơi ai cũng trút bỏ mọi gánh đời
đa đoan, rồi bắt đầu lại tất cả.
Và về như thế là lẽ công chính ai cũng như ai
trong mọi cuộc phù sinh hữu hạn. Nên Tham làm gì? Sân
làm gì? Si làm gì?
Phải
chăng, biết vậy, ta nắm tay nhau là điều cuối
cùng trước khi cất bước trên con đường
‘‘về quê’’?
Mà
này, Quê nhà xa lắc xa lơ đó/ Ngoảnh lại tha hồ
mây trắng bay [iv].
Thế thì bạn tôi, người đi trên mây, sẽ
bay trên mây, tiếp tục phiêu du về phía muôn trùng. Và rồi
chúng ta sẽ gặp lại nhau, nhất định thế.
