TẾT ĐÓI - ký của MIÊNG

                                                                 

 

Thầy tôi tánh nghiêm ít nói, gần Tết lại thêm nhăn nhăn thường trực, hay càm ràm Tết nhứt làm chi mà khổ dữ vầy. Bởi cả tháng trời ngày nào mẹ tôi cũng cặm cụi hết món nọ tới món kia. Nào bánh nào mứt, đủ thứ đủ màu. Mà phải chút đỉnh cho cam, cái thùng thiếc thời đó mà mỗi thứ vài thùng chất lên như kho hàng nho nhỏ. Bị nhăn, mẹ chép miệng phân bua Kệ mà ông, cực chút xíu mà trẻ nhỏ còn dẫn bạn bè, bước vô bước ra có cái bốc cho vui. Dĩ nhiên đám
cháu nội ngoại cùng bạn bè có cái để bốc lia thì vui thiệt, nhưng tội mẹ quá chừng. Mà bây giờ nghĩ lại, dám mẹ có bỏ... thuốc độc vào các món chăng, chớ vì sao chẳng bao giờ mẹ nhón thử cái gì, chỉ gò lưng in in dập dập như nhà xuất bản (ờ, thì đây cũng là một kiểu xuất bản). Và sao thời đó chẳng bao giờ nghe các cụ than đau lưng mỏi cổ, cũng là xương thịt cả mà, chắc khác ở cái lòng và ý chí. Nghĩ tới mới thấm thía cái chịu thương chịu khó của các cụ quả là bao la Thái Bình. Thời nay dường như phần lớn gia đình không “ăn Tết” nữa, có tiền thì đi du lịch chẳng cúng kiến gì vì ông bà cõi kia chắc cũng vi hành đây đó, cũng chẳng cần tới lui thù tiếp chúc tụng nhau nữa. Khoẻ re, mà nhạt.

Rồi xa quê, Tết Paris quận 13 nhìn thiên hạ rộn ràng sắm sửa cũng vui vui, cành đào chắc là thiệt, gắn hoa vải ny lông, suốt năm vẫn hồng hào quyết chí không tàn không rụng. Mai thì dùng Forsythia là hoa trời Tây nở giữa mùa băng giá, đúng lúc trời Đông nhằm mùa chúc tụng, nho nhỏ nhiều cánh màu vàng. Chẳng cái nào đúng cái nào nhưng có thứ na ná đánh lừa ông bà cũng được, tiềm tiệm thôi chớ vòi cho chính hiệu không có, và ai cũng hoan hỉ rinh về, với trí tưởng tượng phong phú thì nhìn gà cũng hoá ra cáo. Lại còn chọn cây phát tài, cây nào đã chọn tức đoán là phát nhất rồi, vậy mà nhìn trên tay bà bên cạnh, sao thấy cây của họ vẫn có vẻ “phát” hơn, lại thả cây mình xuống, chọn tiếp, cả buổi trợn mắt chọn cho xong vài ba nhành toàn lá và lá xanh mướt hy vọng, nhưng quanh năm bắt ghế ngồi rình ngay cửa cũng chẳng thấy tài nào phát cả, trừ phát mệt. Chỉ một cây phát tài đó đủ phân vân, về Việt Nam nghe nào cây May mắn, cây Hạnh phúc, cây Thần kỳ, cây gì gì... phát khùng luôn. Ngoài khu 13, người Việt sống một ngày như mọi ngày, sáng xách ô đi tối xách về, vì Tết ta không được vào danh sách những ngày được nghỉ. Mình dị đoan: nếu đi làm, chẳng lẽ suốt năm phải... đi làm hoài sao, thành ra nằm khoèo nhâm nhi trà mứt cho được may mắn nhàn nhã quanh năm, và chờ Thần Tài ghé thăm chúc tụng.  

Mấy năm trước, nhiều người không còn thân nhân ở Việt Nam nữa, hí hửng khăn gói về “ăn Tết” quê nhà cho biết, nghe nói vui lắm, không khí tràn lan trong nhà ngoài ngõ. Mấy ngày cuối năm hân hoan thiệt, chợ búa chen chân, đường phố rộn ràng, hàng hoá linh tinh triệu thứ, màu sắc lộng lẫy khắp nơi đường to hẻm nhỏ, đủ mọi thứ âm thanh trên trời dưới đất tưng bừng náo nhiệt. Người người tất bật tới lui sắm sửa chưng chòng nhà cửa, nào mai nào cúc nào đào, nói theo ngôn ngữ bây giờ cái gì cũng siêu, là “siêu thiệt”, không pha chế. Cảnh này ở nước ngoài làm gì thấy, có rộn ràng cách gì mình cũng lẫn lộn với dân bản xứ và nhiều sắc dân khác, đâu có “thuần giống” như tại quê nhà. Cùng xóm còn giữ tục lệ hay ho là quà cáp cho nhau như bên kia vào dịp Giáng Sinh, khác cái quà Tết thực tế hơn, chủ yếu phục vụ bao tử. Được mời tới nhà giàu ăn tất niên, nhìn mâm ngũ quả mà lé. Bây giờ đại gia thì nhiều, phú lên rồi phải làm cho quý, nên mâm linh tinh quả chớ không dừng ở ngũ, ông bà dám sợ không ăn, vì chỉ thấy con rồng con phụng vẫy đuôi uốn lượn, lỡ bốc trái nào tức là gỡ vảy nó, nó bị nhột quất cho một trận thì chết tươi lần nữa. Vài năm sau này hành hạ cây cối còn sành điệu hơn, là chỉ cần một cây mà ghép làm sao bắt nó sinh những năm loại quả, ông bà càng thấy lạ lùng đố can đảm dám sờ.

Đấy là giai đoạn chuẩn bị, dợm cho ba ngày chính. Giao thừa vừa xong thì dân từ xa về mới bổ ngửa là Tết chẳng có gì để “ăn” cả,  mới công nhận chữ “đói” trong từ điển là không bịa. Cửa hàng im ỉm, tiệm ăn cửa đóng then cài, ai ai cũng về quê hoặc nghỉ ngơi ba ngày dưỡng sức sau một năm cật lực vật lộn giữa chợ búa, bếp núc và khách hàng. Thôi thì trong va ly còn chút đỉnh bánh trái gì cứ tạm an ủi cái bao tử,  sớm nhất là mồng bốn mới có cái “siêu thực”. Saigon mà âm thanh chỉ phong phanh, đâu được nghe tiếng pháo đi đùng, đâu nghe tiếng quà rao vặt, xe cộ thi thoảng mới xẹt ngang, khu chợ Bến Thành vắng vẻ đếm người qua lại được. Trông rất “ấn tượng”, nó gợi lại hình ảnh Saigon trước bảy lăm, lúc Saigon còn xứng danh Hòn ngọc Viễn đông thanh lịch, êm đềm với trai thanh gái tú, với bầu không khí nhẹ nhàng ít bụi bặm và  không đinh tai nhức óc, bầu trời trở nên trong trẻo mềm dịu hơn, âu yếm con người hơn. Nếu chạy xuống Nguyễn Huệ xem đường hoa hãy còn đó, trai gái dập dìu, cha mẹ dẫn con tha thẩn chụp hình, tiếc cái hoa thì không ăn được.  Đấy là hồi nẵm, vài năm sau này nhiều tiệm ăn mở luôn, giá cả gấp hai ba vì cũng phải trả cho nhân viên như vậy. Du khách không lo đói nữa.

Riêng “Nha Trang văn minh thân thiện” đã cho mình nếm “Tết đói” hai lần. Trước đó thì được ăn mệt nghỉ, nhà nào cũng cúng tất niên, hoặc tiệc công ty. Được kinh qua món dê luộc cuốn lá mơ tuyệt vời, kiến thức mở mang thêm chữ “hộp số” là “bộ đồ nghề” của anh dê đực, để riêng, kính cẩn hầm thuốc bắc. Một anh bạn Saigon ra chơi, được mời luôn, than thở Trời ơi tui ra đây nghỉ ngơi muốn ăn nhè nhẹ mà cứ ăn uống nặng nề như vầy tui thấy mệt quá. Nhưng nếu anh nấn ná thêm vài ngày Tết thì sẽ “nhẹ tênh” vì chẳng ai đoái hoài nữa. Lần này lại nghe nhà hàng bên kia đường hứa hẹn mở luôn một hơi không nghỉ, yên chí rồi làm sao đói được, thì bương bả chen chân chợ búa nấu nướng làm chi cho mệt, bởi mấy ngày này kinh quá, thiên hạ tất tưởi lên đồng, hớt hơ hớt hải mua mua sắm sắm. Nhưng trưa mồng một khăn gói ra đường “Xin Cha cho chúng con hôm nay lương thực hằng ngày”,  mới tá hoả thấy tiệm nào cũng đề mở cửa mồng bốn. Đoảng vị thật. Đầu năm bị hớ rồi, theo tục lệ ông bà là dám quanh năm hớ mãi. Bánh tét của khách sạn Yasaka thì mồng hai mới nấu. Tiệm phở khu du khách cũng đóng vì nhân viên phàn nàn không được về quê ăn Tết, và phải trả lương gấp hai ba nên số thu không đủ cho chi. Buồn tình, ngồi mơ màng nhìn ra biển, gió vẫn liu hiu nô đùa với hàng dừa lêu khêu, dửng dưng như trêu mình, ai bảo có bao tử làm chi. Nước vấp vào cát mời gọi. Nha Trang ngoài biển ra thì có cái gì nếu không tiệm ăn quán nhậu, và dù là nước biển Nha Trang đi nữa, cũng có nghe ai nói thay được thực phẩm bao giờ.  Lúc đó mới thấm thía câu “Miếng ăn là miếng tồi tàn”, nhưng người áp huyết thấp cần cái tồi tàn ấy biết bao nhiêu.

Kinh nghiệm. Đúng là “Hãy tự giúp mình” trước đã!

Xuân Sương

Paris-NT, Déc. 2013

nguồn : ăn mày văn chương (amvc.fr)