DUY PHI

DUY PHI

       Nhàn đàm với thi sĩ Chân Phương

               Chân Phương viết:

tôi đang đốt điếu thuốc

sưởi ấm lại tâm hồn (Một ngày cho kỷ niệm).

Lạnh. Cô đơn. Có sự đồng điệu với các thi nhân kim cổ. Thời Lý, Thiền sư Nguyễn Trí Bảo viết: Tương thức mãn thiên hạ/ Tri âm năng kỷ nhân? - Quen biết khắp gầm trời/ Tri âm nào mấy ai?

Thời Trần, Trần Nhân Tông, ông vua hai lần bình Nguyên trong tay có đám triều thần với hàng trăm cung tần mỹ nữ; bỏ ngai vàng như ném chiếc giày rách, vua lên Yên Tử thành §iều ngự Giác hoàng, vừa là Tổ Đệ nhất Thiền phái Trúc Lâm  vẫn cai quản cả ngàn tăng lữ.

Vậy mà Đệ nhất Tổ viết: Vạn sự thủy lưu thủy/ Bách niên tâm ngữ tâm - Vạn sự nước chảy theo dòng/ Trăm năm lòng nói với lòng mà thôi.

   Đến tháng chạp huơ mũi dao không độ/ khoét rộng thêm khoảng trống nội tâm, cũng là cô đơn, nhưng Chân Phương đã “huơ” một bút pháp mới, hiện đại, ấn tượng. Nếu chỉ quen với những cuộc tình trúc mai loan phượng, với nhớ thương bổi hổi bồi hồi, với những vần thơ Nguyễn Bính: Tôi muốn những đêm đông lạnh giá/ Chiêm bao đừng lẩn khuất bên cô/ Bằng không tôi muốn cô đừng gặp/ Một trẻ trai nào trong giấc mơ (Ghen)... mà đọc sang thơ tình Chân Phương hẳn khó tiếp nhận. Không tựa vào trực cảm thông thường. Thi liệu đã qua sự chắt lọc riêng, có cách phản chiếu riêng.

  “Cặp môi” (người yêu?) trong thơ anh đã thành ảo ảnh: trong các tấm gương/ đôi môi hóa làm vệt sóng; hình ảnh “bàn tay” thực lẫn mộng: bàn tay người/ bàn tay tôi/ có khác chi hai cánh buồm rã rượi/ vờn đuổi nhau suốt đời; cặp vú - đôi gò Bồng đảo mà còn thành những cơn bão cát đe dọa: cát trắng/ bắt nguồn nơi vú em/ đổ trên mọi diện tích xúc cảm/ lấp dần tôi. Đôi khi, phảng phất nét chân tu: Trên cánh đồng chín vàng của da em/ Tôi không còn đi mót mấy vần thơ (Giao hợp với mùa thu). Đến hàng cây, ánh trăng trong thơ Chân Phương cũng khác lạ, đó là những cái bẫy: Góc phố rủ hàng cây với ánh trăng/ Giăng bẫy chờ cặp tình nhân kế tiếp (Trước mặt là mùa đông).

            
  Có những câu thơ đọc giật mình: 

Nếu bây giờ có ai hỏi tôi

tuyết với xương giống nhau ở điểm nào

tôi sẽ trả lời:

              chúng cùng màu trắng.

Tương đồng giữa hai thứ dường như đối lập, xương trắng: nỗi đau chết chóc, tuyết trắng: vẻ đẹp tinh khôi. Ngẫm lại, thấp thoáng vẻ triết: Thử lưỡng giả đồng (Hai cái đó đồng với nhau): Hữu Vô tương sinh/ Nan Dị tương thành - Có với Không cùng sinh/ Khó và Dễ cùng thành. Vượt phóng khỏi thông tục.

   Có những ý thơ lạ lắm: tôi nhắp thật chậm/ để thưởng thức/ mùi vị trừu tượng/ của máu/ lần cuối (Vô đề). Hẳn là không phải chỉ theo ý của Rilke, mà tác giả đã dẫn: “ Kỷ niệm tự chúng không là gì cả. cho đến khi chúng biến thành máu huyết của chúng ta”... Bài thơ “Chú thích cho ngày câm nín”, tác giả còn có đoạn: 

           tôi ký tên quyên góp nhẫn cưới của vợ chồng tôi

           tôi ký tên ưng thuận cho kỹ nghệ xà phòng

                                                      sử dụng mỡ của tôi và con tôi

           tôi ký tên bằng lòng cho công nghiệp mỹ phẩm

                                                   khai thác hàm răng mái tóc vợ tôi.

  Cứ như thời Đức quốc xã. Chợt nhớ câu: Thi bất kinh nhân tử bất hưu - Thơ không kinh người chết không yên, không nhắm được mắt. Kẻ yếu bóng vía, đọc những dòng thơ ấy là kinh rợn.

   Chợt nhận ra một niềm đau sâu thẳm...

   Về mặt thơ thì mừng, đó là nỗi đau của con trai kết ngọc.  Có một thi sĩ viết: La douleur fait les grands poètes - Nỗi đau làm nên nhà thơ lớn.

   Đọc thơ Chân Phương lúc đầu tôi không khỏi băn khoăn, bởi những câu như trái tim/ tiếp tục/ di động/ một cách tuyệt vọng/ về các nghĩa trang thiên thể. Đã đến cực điểm, một sợi chỉ mỏng manh, bên này là tuệ mẫn; bên kia là vực thẳm.

Nhưng mọi lo ngại đã thừa, khi trong returning from summer, anh viết:

tôi lên xe

thắt nịt an toàn

phóng thẳng trên con đường

không còn dẫn đến địa ngục hay thiên đàng.

   Đọc mấy tập thơ Chân Phương đã xuất bản: Chú thích cho những ngày câm nín (1989), Bản án cho các vĩ cầm (1992), Nghĩa đen (1993), Bổ túc lý lịch cho loài di dân (1994), Biển là một tờ kinh (1996)... , lại tham khảo thêm phần Lý luận Suy luận của anh, ta càng cảm thông trân trọng yêu mến với Chân Phương, một nhà thơ ở Boston - Massachusetts gốc Việt, cùng phần thiên bẩm may mắn, lại qua trải nghiệm đặc biệt đã tạo nên một nội lực thơ thâm hậu cùng một phong cách thơ hiện đại. Bên dưới lớp vỏ từ ngữ độc đáo, quyết liệt vẫn là một Chân Phương chân thành đôn hậu phần nào đã “ngộ” được chân như, đã có được niềm vui của những năm tháng Cái thân ngoại vật (Nguyễn Gia Thiều, Cung oán ngâm khúc, câu 116).

  

   Chúc mừng Thi sĩ Chân Phương, anh đang có trong tay một tài sản quý: poetry - diệu đạo...

 D.P.  

* Tác giả chưa từng quen biết Chân Phương, viết bài này do ngẫu hứng.

                                            

---------