Aleksandr Blok

Aleksandr Blok sinh ra trong một gia đình trí thức. Bố là một luật sư Ba Lan gốc Đức, mẹ là con gái của hiệu trưởng Đại học Sankt-Peterburg.

Lên 5 tuổi đã biết làm thơ. Tuổi nhỏ, ông thường đến sống ở điền trang Shakhmatovo của ông ngoại vào những tháng hè. Những bài thơ về phong cảnh thiên nhiên Nga in trong tập Thơ tuổi thiếu niên (Отроческие стихи, 1922). Blok học khoa luật (1898-1901), sau đó học khoa ngôn ngữ (tốt nghiệp năm 1906) ở Đại học Sankt-Peterburg.

Năm 1903 Blok cưới Lyubov Mendeleeva, con gái của nhà hóa học Dmitri Ivanovich Mendeleev. Hai người đẹp đôi như hoàng tử và công chúa trong giới thượng lưu Sankt-Peterburg nhưng Blok không thể chung thủy với một người trong tình yêu mà thường xuyên yêu những người đẹp thượng lưu khác. Từ những cuộc tình này mà xảy ra xung đột với nhà thơ Andrei Bely - người trở thành tình nhân của Lyubov Mendeleeva. Lyubov Mendeleeva nhiều lần viết đơn ly dị nhưng Blok không chịu ký. Từ sau Thế chiến I, Blok ít trăng hoa hơn nhiều so với trước và sống hạnh phúc những năm cuối đời với Lyubov Mendeleeva. Kết quả của cuộc hôn nhân này là hơn 800 bài thơ viết về người phụ nữ này.

Phong cách thơ của Blok hình thành trong sự phát triển mạnh mẽ của trường phái thơ hình tượng, mà Blok là chủ soái. Thơ của Blok được dịch ra nhiều thứ tiếng, tiếng Việt có bản dịch "100 bài thơ Aleksandr Blok" của Nguyễn Viết Thắng và các bản dịch của Bằng Việt, Thúy Toàn, Nguyễn Xuân Hòa... (đã in thành sách). xin giới thiệu với bạn đọc "Tuyển thơ Blok" của dịch giả Nguyễn Xuân Hòa.

                                 

   

       Thơ Blok

            NGUYỄN XUÂN HÒA  dịch

Trên đồng cỏ trăng rằm lơ lửng                                       

Chiếc đĩa tròn huyền diệu đứng im,

                      Trăng sáng, lặng thinh.

 Hoa dại nở nhạt nhoà đồng cỏ

 Bóng đêm đen trườn khắp đồng hoa

                      Ngả lưng thiếp ngủ.

 Thấy rờn rợn khi bước ra đường:

 Nỗi lo âu không ai hiểu nổi

                      Trùm lấp dưới trăng.

 Dẫu ta biết: ngày ngày sáng sớm

 Mặt trời ló ra trong mù sương,

                      Trải nắng khắp đồng,

 Thì lúc ấy ta đi trên con đường mòn,

 Nơi dưới từng ngọn cỏ cọng rơm

                       Sục sôi cuộc sống.                  

21 tháng Sáu 1898

Đồi cây xanh quanh năm toả mát,                        

Bên suối khe trong cánh rừng hoang.

Sinh bệnh lười khi nghe suối hát                          

Xung quanh đồi ngào ngạt đưa hương.

                        

Hoa, cỏ cây phủ đồi xanh mướt                                                  

Chẳng bao giờ để nắng lọt qua,                        

Đồi cây xanh cho ta bóng mát                         

Nghe đều đều róc rách suối xa.

                        

Đôi tình nhân nép mình thủ thỉ                         

Quên chẳng nhìn cây cỏ xanh mơ.                         

Thì thầm sao hoa không héo nhỉ?                        

Sao suối không cạn nước bao giờ?

                        

Dưới sâu lòng đất cây đâm rễ                        

Là nơi chôn mãi nỗi đau tôi,                       

Ngày cứ trôi mà chưa thôi rơi lệ                         

Ofelia, ôi những đóa hoa tươi !                                                           

3 tháng Mười một 1898   

 

  Gửi K.M.S.

                           

Trăng thức giấc. Ồn ào thành phố                      

Những ánh đèn rót tới tự phương xa,                        

Đây tĩnh lặng, sao đằng kia cuồng nộ,                      

Ồn ã tung trời, đây chỉ hai ta...                      

Nếu ngọn lửa của lần này gặp gỡ                       

Là lửa thiêng vĩnh cửu đôi ta,                       

Thì chúng mình không buông lời như thế,                      

Và giọng em cũng không thế bao giờ!..                                              

Nỗi khổ đau còn sờ sờ đang sống,                       

Lẽ nào hạnh phúc cướp đem đi?

Đến giờ khắc buổi hẹn hò hờ hững                      

Sực nhớ lời "Xin thứ lỗi" buồn tê... *                         

14 tháng Chạp 1898

Giấc mơ về, anh lại gặp em                               

Trên sân khấu hoa cài trên tóc rủ

Quá đam mê Ofelia bỗng hóa rồ điên                       

Nhưng khi bình tâm em như giấc ngủ,                       

Anh quỳ dưới chân em mà em cứ dửng dưng:                                 

"Anh bị em hớp mất hồn, ôi, hạnh phúc!"                        

Nhưng Ofelia, sao em cứ lạnh lùng

Hỡi Nữ thần Sắc đẹp, khi em nhìn Hamlet!                       

Những cánh hoa hồng như mưa lắc rắc                     

Trên đầu chàng thi sĩ tội nghiệp là anh

Hoa rơi như những giấc mơ tuôn chảy mãi trong chàng...

Em từ giã cõi đời trong ánh tỏa hồng quang                       

Ngực em đầy hoa, hoa đầy mái tóc xoăn,                       

Anh đứng lặng trong hương em ngào ngạt                       

Ngực đầy hoa, hoa trên cánh tay và trên mái đầu xanh...                                  

         

23 tháng Chạp 1898         

 Người yêu dấu! Nơi tâm hồn thiếu nữ                                

Em đẹp trắng trong!                        

Hãy yên ngủ! Tâm hồn anh bên em                                 

Kiều diễm dung nhan!                        

Em tỉnh giấc, khuya về cơn bão tuyết                                

Giá rét căm căm.                        

Bởi bên em một tâm hồn tin cậy                                

Em không cô đơn.                         

Mặc bên ngoài gió mùa đông gào thét, –                                

Anh luôn bên em!                        

Che chắn cho em cơn bão mùa băng tuyết                                

Bằng cả tâm hồn!                     

8 tháng Hai 1899       

Tôi ngây ngất nhìn con đường phía trước                       

Ánh hồng lên trong sương thẫm hoàng hôn,                       

Trong tim tôi lặng đi giọng hát                      

Từ nơi xa vọng lại một bài ca.                       

Bài ca bình minh ngân nga đằm thắm                       

Tắt hoàng hôn, rực sáng một trời sao                          

Hồng bầu trời và biển cả xôn xao                       

Rồi đỏ thẫm một màu đêm huyết dụ!..                       

Lòng bồn chồn, giọng ai đang hát đó,                       

Lúc chiều buông ngân đón bình minh                       

Tôi ngây ngất nhìn con đường phiá trước                      

Ánh hồng lên trong sương thẫm hoàng hôn.                

18 tháng năm 1899    

                                               Gửi K.M.S*.

Thành phố không bình yên em nhớ chăng,                          

Và xa xa một màn sương xanh biếc?                         

Chúng mình bên nhau lặng thinh rảo bước...                    

Cứ đưa chân nên lạc lối không hay                        

Hai đứa đi, trăng lấp ló nhô cao                    

Vượt lên dãy tường bao màu sẫm tối,

Hóa ra đường chúng mình đi lạc lối –                    

Anh không quay trở lại lối vừa đi.                    

Tình yêu đôi ta đã bị dối lừa,                    

Hay đôi ta bị đường đời cuốn hút –                    

Có một điều, màn sương mờ xanh biếc                    

Trong lòng anh lay động nỗi niềm...                    

Thành phố không bình yên em nhớ chăng                                          

Và xa xa một màn sương xanh biếc?                    

Con đường này hai đứa mình lạc lối                    

Cứ đưa chân như vô thức mà đi...                           

23 tháng Tám 1899