Trần Thiện Khanh

Đứng về phía cái mới

Cái mới luôn là một chủ đề có tính khiêu khích đồng thời là một thành quả đáng tự hào sau những nỗ lực, can đảm tìm tòi của mỗi chủ thể. Nhất là cái mới, sự sáng tạo mới trong văn học nghệ thuật. Nhận thấy những tuyên bố ủng hộ cái mới, đứng về phía những cái mới, những mở đường lúc nào cần thiết và có giá trị thiết thực, Phê bình văn học xin giới thiệu với bạn đọc một chủ trương như thế của tuần báo Nghệ thuật cách nay hơn 40 năm.

 *

Vai trò người làm văn học nghệ thuật tiến bộ và ý thức, trước thực trạng bi đát của văn học nghệ thuật Việt Nam hiện nay phải là một vai trò tiên phong mở đường. (…)

Những bước chân sáng tạo của chúng ta bởi vậy chỉ có thể là những bước chân thủy triều tiến về trước mặt. Cuộc hành trình trí tuệ của người cầm bút, bởi vậy, chỉ có thể là cuộc hành trình bắt gặp những chân trời trước mặt mênh mông.

Văn học nghệ thuật Việt Nam vẫn thiếu vắng thật nhiều những lượng không khí mới, những đỉnh núi cao, những vùng biển rộng, những thí nghiệm can đảm, những khám phá táo bạo nhưng cần thiết. Phải làm cái việc hồi sinh văn học. Phải tiêm vào cái hình hài xanh xao nhọc mỏi là thực trạng nghệ thuật (…. )* nước Việt bây giờ, những lượng máu đầy làm thành sự sống mãnh liệt rút ra tự nguồn sinh lực vô tận của thực tế đất nước thiên hình vạn trạng.

Diễn đàn này đứng về phía những phá vỡ và những mở đường

Cái mới. Những cái mới. Muôn vàn. Bốn phía. Bên trong ta những mầm hạt đang xôn xao cựa mình. Bên ngoài ta (…) phá toang những giam nhốt siêu hình. Chặt đứt những lưu đày quá khứ. Không thèm đi nữa trong những khuôn mòn nẻo thuộc. Trên những vang bóng một thời còn thấp thoáng, đã tắm đẫm nhiều rồi, hãy thôi đừng nhỏ nữa, những giòng lệ tiếc thương. Cái mới. Những cái mới đang đợi chờ được chuyên chở, bằng những chuyên chở tràn đầy, vào văn học nghệ thuật chúng ta. Kể làm sao cho hết những cái mới. Thời đại chúng ta là thời đại của con người chinh phục và chế ngự đời sống, đòi lại cái vai trò chủ động, đang đi ra chỗ đứng dưới mặt trời.

Diễn đàn này đón đợi những mặt trời.

Cho nên, song song với chủ đích khởi đầu là triệu tập, liên kết, thực hiện một họp mặt đông đảo chưa từng thấy giữa tất cả những người làm văn học nghệ thuật chân chính (…), diễn đàn này còn muốn đặt mình là đất thí nghiệm cho những tài năng mới, điểm khởi hành cho những lên đường mới, nơi phát xuất và hình thành những chứng tích rực rỡ về thế nào là tâm trạng, khát vọng đích thực của xã hội thời đại chúng ta, phản chiếu qua tâm hồn thể hiện qua ý thức chúng ta.

Đi vào đời sống. Hòa nhập tận cùng vào thực tế đất nước. Vận dụng ý thức như một mũi nhọn khơi đào suốt thấu tới những tầng đáy sâu thẳm cho lộ nguyên hình chân tướng sự thật. Đó là thái độ của những người đến họp mặt với nhau ở đây. Để lên đường.

Từ một họp mặt đến những lên đường, và diễn đàn này đã đứng ở phía đó, phía những cái mới.

 sưu tầm (Tuần báo Nghệ thuật số 2 từ 8 – 10 đến 15 -10 – 1965)